جبرئیل
از فرشتگان مقرب الاهی و آورنده وحی در اسلام. وظیفه اصلی جبرئیل، یعنی پیام آوری وحی در آیه 97 سوره بقره تصریح شده است؛هرچند در باره کیفیت انتقال و نزول وحی میان متکلمان اختلاف نظر وجود دارد.(1) در قرآن تعابیر دیگری نیز هست که مفسران آن ا را ناظر به جبرئیل دانسته اند، از جمله «الروح الامین»(2) که حاکی از امانتداری او در رساندن وحی است؛ «رسولٍ کریم»(3) که بر خصلت های نیک وی دلالت دارد؛ «شدیدالقوی» و «ذومِرّه» و «ذی قوه»(4) که بیان کننده توانمندی و قدرت بر انجام اوامر الاهی است؛ «مَکین» و «مُطاع»(5) که از جایگاه و منزلت ویژه او نزد خداوند و دیگر فرشتگان حکایت می کند؛ «روح القدس»(6) که صراحتاً تنزیل قرآن را به جبرئیل نسبت داده، مطابقت دارد. علاوه بر انتقال وحی، جبرئیل نقش ویژه ای در ولادت عیسی علیه السلام داشته است. او مژده ولادت عیسی علیه السلام را به حضرت مریم سلام الله علیها داده و به صورت انسان نزد او متمثل شده و روح الاهی را در رحم او دمیده و سرانجام خداوند به عیسی علیه السلام با جبرئیل یاری رسانده و نیرو بخشیده است.(7) جبرئیل نخستین آیات قرآن را در غار حرا به پیامبر وحی کرد و در مدت رسالت پیامبر همواره ولی و یاور او بود.(8)
________________________
1. فخررازی، التفسیر الکبیر، ج 2، ص .32
2. شعراء: 193.
3. حاقه : 40؛ تکویر: 19.
4. نجم : 5، 6؛ تکویر: 20.
5. تکویر: 20، 21.
6. نحل : 102.
7. طوسی، التبیان ، ج 1، ص 340ـ341 و ج 7، ص 114 و ج 8، ص 62؛ فخررازی، همان، ج 24، ص 165ـ166.
8. تفسیر قرطبی، ج 1، ص 115ـ116؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج 3، ص 5 ـ6، 13.