متن دعاهای جبرئیل در دهه اول ذی الحجه
اعمال دهه اول ماه ذی الحجه؛ در هر روز از دهه بخواند پنج دعایى را که حضرت جبرئیل براى حضرت عیسى علیه السلام از جانب حق تعالى هدیه آورده که در ایام این دهه بخواند و آن پنج دعا این است
(1) أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ
گواهى می دهم که نیست معبود حقى جز خداى که یگانه است و شریک ندارد مر او راست پادشاهى و ستایش او را سزد
بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
و خوبى و نیکى به دست قدرت اوست و او بر هر چیزى تواناست
(2) أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ أَحَداً صَمَداً لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَهً وَ لاَ وَلَداً
گواهى می دهم که خدایىجز ذات یگانه پروردگار نیست که شریک ندارد یکتا و بى‌نیاز است همسر و فرزند نگیرد
(3) أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ
گواهى می دهم که معبود حقى جز پروردگار یگانه نیست که شریک ندارد
أَحَداً صَمَداً لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ
یکتا و بى نیاز است فرزند ندارد و فرزند نبوده و نباشد برایش همتا احدى
(4) أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ
گواهم که نیست معبود حقى جز خداى یگانه که شریک ندارد از اوست ملک و پادشاهى و ستایش و حمد مرا او راست
یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ حَیٌّ لاَ یَمُوتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
زنده کند و بمیراند و او زنده است نمیرد به دست اوست خیر و او بر هر چیز تواناست
(5) حَسْبِیَ اللَّهُ وَ کَفَى سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ دَعَا لَیْسَ وَرَاءَ اللَّهِ مُنْتَهَى
بس است مر خدا را و کافى است شنود خدا از هر که دعا کند نیست وراء خدا نهایتى
أَشْهَدُ لِلَّهِ بِمَا دَعَا وَ أَنَّهُ بَرِیءٌ مِمَّنْ تَبَرَّأَ وَ أَنَّ لِلَّهِ الْآخِرَهَ وَ الْأُولَى
گواهى دهم براى خدا بدانچه دعوت کرده و به اینکه بیزار است از هر که تبرى جوید و اینکه از خداست آخرت و دنیا.
پس حضرت عیسى علیه السلام ثواب بسیارى نقل کرده براى خواندن هر یک از این پنج دعا را صد مرتبه و دور نیست چنانکه علامه مجلسى رحمه الله علیه فرموده اگر کسى هر روز هر یک از این دعاها را ده مرتبه بخواند عمل به روایت کرده باشد و اگر هر روز هر یک را صد مرتبه بخواند بهتر خواهد بود
دعاهای جبرئیل در دهه اول ذی الحجه (زاد المعاد)
اعمال ماه ذی الحجه؛ شیخ مفید و سیّد بن طاووس به سند معتبر از حضرت امام محمّد باقر روایت کرده‌اند که جبرئیل علیه السّلام از جانب خداوند جلیل براى حضرت عیسى علیه السّلام پنج دعا را به هدیه آورد و گفت: یا عیسى! این پنج دعا را در دهۀ اوّل ماه ذى الحجه بخوان به درستى که هیچ عبادتى نزد حق تعالى محبوب‌تر نیست از عبادت کردن در این دهه،
اول:
أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ
گواهى می‌دهم که نیست معبود حقى جز خداى که یگانه است و شریک ندارد پادشاهى از آن اوست و ستایش او را سزد
بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ.
و خوبى و نیکى به دست قدرت اوست و او بر هر چیزى تواناست.
دویّم:
أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ أَحَداً صَمَداً لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَهً وَ لَا وَلَداً.
گواهى می‌دهم که خدایى جز ذات یگانۀ پروردگار نیست که شریک ندارد، یکتا و بى‌نیاز است، همسر و فرزند نگیرد.
سوّم:
أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ
گواهى می‌دهم که معبود حقى جز پروردگار یگانه نیست که شریک ندارد،
أَحَداً صَمَداً لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ.
یکتا و بى‌نیاز است، فرزند ندارد و فرزند نبوده و احدى همتایش نیست.
چهارم:
أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ
گواهم که معبود حقى جز خداى یگانه نیست که شریک ندارد، از اوست ملک و پادشاهى و ستایش و حمد سزاوار است،
یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ حَیٌّ لَا یَمُوتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ.
زنده می‌کند و می‌میراند و او زنده است، نمیرد، خیر به دست اوست و او بر هرچیز تواناست.
پنجم:
حَسْبِیَ اللَّهُ وَ کَفَى سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ دَعَا لَیْسَ وَرَاءَ اللَّهِ مُنْتَهًى
خدا مرا بس است و کافى است، از هرکه دعا کند او می‌شنود. وراى خدا نهایتى نیست،
أَشْهَدُ لِلَّهِ بِمَا دَعَا وَ أَنَّهُ بَرِیءٌ مِمَّنْ تَبَرَّأَ وَ أَنَّ لِلَّهِ الْآخِرَهَ وَ الْأُولَى.[1]
گواهى می‌دهم براى خدا بدانچه دعوت کرده و به اینکه او برى است از هرکه تبرى می‌جوید و اینکه آخرت و دنیا از خداست.
پس حواریون گفتند: یا روح اللّه! چه ثواب دارد کسى که این کلمات را بگوید؟ حضرت عیسى گفت که هرکه دعاى اوّل را صد مرتبه بخواند عمل هیچ‌یک از اهل زمین بهتر از عمل او نباشد، در آن روز و در قیامت حسنات او زیاده از همه کس باشد؛ و هرکه دعاى دویّم را صدبار بخواند چنان باشد که دوازده مرتبه تورات و انجیل را خوانده باشد و ثواب آنها را به او دهند. حضرت عیسى گفت: اى جبرئیل ثواب خواندن تورات و انجیل چیست؟ جبرئیل گفت: طاقت برداشتن یک حرف تورات و انجیل نداشت هرکه در آسمان‌هاى هفتگانه است، از ملائکه، تا آن‌که مبعوث شدم من و اسرافیل؛ زیرا اسرافیل اوّل بنده بود که گفت: لا حول و لا قوّه الاّ باللّه؛ و هرکه دعاى سوّم را صد مرتبه بخواند حق تعالى بنویسد براى او به این دعا ده هزار هزار حسنه و محو کند از او ده هزار هزار گناه و بلند کند از براى او در بهشت ده هزار هزار درجه و فرود آید از آسمان هفتاد هزار ملک که دست‌ها برداشته باشند و صلوات فرستند بر کسى که این کلمات را به این عدد خوانده است. پس عیسى گفت: اى جبرئیل آیا ملائکه صلوات فرستند بر غیر پیغمبران؟ جبرئیل گفت که هر که ایمان آورده به آنچه پیغمبران از جانب خدا آورده‌اند و تغییرى ندهد شریعت ایشان را، حق تعالى ثواب پیغمبران به او عطا می‌فرماید؛ و هرکه دعاى چهارم را صد مرتبه بخواند، آن دعا را استقبال نماید ملکى و بالا برد به سوى حق تعالى، پس خدا نظر کند به سوى گویندۀ آن دعا به رحمت و هرکه را خدا نظر رحمت به او کند هرگز شقى و بدعاقبت نشود. پس حضرت عیسى گفت: یا جبرئیل ثواب دعاى پنجم چیست؟ جبرئیل گفت: این دعاى من است و حق تعالى مرا رخصت نداده است که ثواب آن را بگویم.[2]
مؤلف گوید: که اگر هرروز هریک از این دعاها را ده مرتبه بخواند دور نیست که عمل به این روایت کرده باشد و اگر هرروز هریک را صد مرتبه بخواند بهتر خواهد بود.
[1] ) اقبال الاعمال ص 323؛ مفاتیح الجنان، ص 251.
[2] ) إقبال الأعمال: ص 632.
دعاهای جبرئیل در دهه اول ذی الحجه (اقبال الاعمال)
الجزء الأول؛ هذا مبدأ ذکر الأعمال الأشهر الثلاثه أعنی شوال و ذی قعده و ذی حجه من کتاب الإقبال، الباب الثالث فیما یختص بفوائد من شهر ذی الحجه و موائد للسالکین صوب المحجه، فصل فی شرح أبسط مما ذکرنا
جلد اول، شروع ذکرهای اعمال ماه های سه گانه، یعنی شوال، ذی القعده و ذی الحجه از کتاب اقبال الاعمال، باب سوم، فوائد ماه ذی الحجه، فصل ششم، ماجرای ابلاغ سوره برائت در دهه اول ذی الحجه (مبسوط تر از روایت های گذشته)، دعاهای جبرئیل در دهه اول ذی الحجه
وَ مَنْ عَمِلَ أَوَّلَ یَوْمٍ مِنْ ذِی الْحِجَّهِ إِلَى آخِرِ الْعَشْرِ:
یکى دیگر از اعمال روز اول ذى حجه تا پایان دهه‌ى اول
مَا رَوَیْنَاهُ بِإِسْنَادِنَا إِلَى الْمُفِیدِ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ قَدَّسَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ رُوحَهُ قَالَ أَخْبَرَنَا الشَّرِیفُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الْعَلَوِیُّ الْهَمَذَانِیُّ قَالَ أَخْبَرَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ الصَّائِحِیُّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْغَازِی قَالَ حَدَّثَنَا سَهْلُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هِشَامِ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنِی [حَدَّثَنَا] جَدِّی هِشَامُ بْنُ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَیْرٍ قَالَ حَدَّثَنِی [ثنا] مُحَمَّدُ بْنُ الْفَضْلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ بْنِ عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ
تهلیلاتى است که شیخ «محمد بن محمد بن نعمان مفید» -قدس اللّه جلّ جلاله روحه-نقل کرده است که امام باقر -علیه السّلام-فرمود:
إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى أَهْدَى عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ ع خَمْسَ دَعَوَاتٍ جَاءَ بِهَا جَبْرَئِیلُ ع فِی أَیَّامِ الْعَشْرِ
خداوند متعال به حضرت «عیسى بن مریم» -علیه السّلام-پنج دعا اهدا کرد. «جبرئیل» -علیه السّلام-آنها را در دهه‌ى اول ذى حجه براى او آورد
فَقَالَ یَا عِیسَى ادْعُ بِهَذِهِ الْخَمْسِ الدَّعَوَاتِ فَإِنَّهُ لَیْسَ [لَیْسَتْ] عِبَادَهٌ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ مِنْ عِبَادَتِهِ فِی أَیَّامِ الْعَشْرِ یَعْنِی عَشْرَ ذِی الْحِجَّهِ أَوَّلُهُنَّ
و گفت: اى عیسى، این پنج دعا را بخوان، زیرا هیچ عبادتى نزد خدا در ایام ده‌گانه ذى حجه، محبوب‌تر از این دعاها نیست. اول:
أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ (لا شَرِیکَ لَهُ)[1] (لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ)[2]
گواهى می‌دهم که معبودى جز خدا نیست، یگانه است و شریکى براى او وجود ندارد، فرمانروایى و ستایش از آن او است،
بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
خیر و خوبى به دست او است، و بر هر چیز توانا است.
وَ الثَّانِیَهُ
و دوم:
أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ أَحَداً صَمَداً لَمْ یَتَّخِذْ (صاحِبَهً وَ لا وَلَداً)[3]
گواهى می‌دهم که معبودى جز خدا نیست، یگانه است و شریکى براى او وجود ندارد، یگانه‌ى بى‌همتا و بى‌نیازى که هیچ‌کس را نه به همسرى و نه فرزندى نگرفته است.
وَ الثَّالِثَهُ
و سوم:
أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ
گواهى می‌دهم که معبودى جز خدا نیست، یگانه است و شریکى براى او وجود ندارد،
أَحَداً صَمَداً (لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ)[4]
یگانه‌ى بى‌همتا و بى‌نیازى که نه کسى را زاده و نه کسى او را زاده است و هیچ‌کس همتاى او نیست.
وَ الرَّابِعَهُ
و چهارم:
أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ (لا شَرِیکَ لَهُ)[5] (لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ)[6]
گواهى می‌دهم که معبودى جز خدا نیست، یگانه است و شریکى براى او وجود ندارد، فرمانروایى و ستایش از آن او است،
یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ حَیٌّ لَا یَمُوتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
زنده می‌کند و می‌میراند و او خود زنده‌اى است که هرگز نمی‌میرد و او بر هر چیز توانا است.
وَ الْخَامِسَهُ
و پنجم:
حَسْبِیَ اللَّهُ وَ کَفَى سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ دَعَا لَیْسَ وَرَاءَ اللَّهِ مُنْتَهَى
خدا مرا کافى و بسنده است، خدا دعاى هرکس را که او را می‌خواند می‌شنود، به جز خدا منتهایى نیست،
أَشْهَدُ لِلَّهِ بِمَا دَعَا وَ أَنَّهُ بَرِیءٌ مِمَّنْ تَبَرَّئَ وَ أَنَّ لِلَّهِ (الْآخِرَهُ وَ الْأُولى)[7]
گواهى می‌دهم براى خدا به آنچه بدان فراخوانده و اینکه او از هرکس که بى‌زارى جسته، بى‌زار است و اینکه آخرت و دنیا از آن او است.
قَالَ الْحَوَارِیُّونَ لِعِیسَى ع یَا رُوحَ اللَّهِ مَا ثَوَابُ مَنْ قَالَ هَؤُلَاءِ الْکَلِمَاتِ قَالَ أَمَّا مَنْ قَالَ الْأُولَى مِائَهَ مَرَّهٍ لَا یَکُونُ لِأَهْلِ الْأَرْضِ عَمَلٌ أَفْضَلَ مِنْ عَمَلِهِ ذَلِکَ الْیَوْمَ
«حواریّون» به حضرت عیسى-علیه السّلام-عرض کردند: اى روح خدا، ثواب گفتن این کلمات چیست؟ فرمود: هرکس کلمه‌ى نخست را صد بار بگوید، براى اهل زمین عملى برتر از عمل او نخواهد بود
وَ کَانَ أَکْثَرَ الْعِبَادِ حَسَنَاتٍ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ مَنْ قَالَ الثَّانِیَهَ مِائَهَ مَرَّهٍ فَکَأَنَّمَا قَرَأَ التَّوْرَاهَ وَ الْإِنْجِیلَ اثْنَتَیْ عَشْرَهَ مَرَّهً وَ أُعْطِیَ ثَوَابَهَا
و بیشتر از همه بندگان در روز قیامت عمل نیک خواهد داشت و هرکس کلمه‌ى دوم را صد بار بگوید، گویى که «تورات» و «انجیل» را دوازده بار قرائت کرده است و ثواب آن به او داده می‌شود.
قَالَ عِیسَى ع یَا جَبْرَئِیلُ وَ مَا ثَوَابُهَا قَالَ لَا یُطِیقُ أَنْ یَحْمِلَ حَرْفاً وَاحِداً مِنَ التَّوْرَاهِ وَ الْإِنْجِیلِ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ مِنَ الْمَلَائِکَهِ حَتَّى أَبْعَثَ أَنَا وَ إِسْرَافِیلُ لِأَنَّهُ أَوَّلُ عَبْدٍ قَالَ
عیسى-علیه السّلام-در اینجا از «جبرئیل» پرسید: ثواب قرائت «تورات» و «انجیل» چیست؟ «جبرئیل» پاسخ داد: تمام فرشتگانى که در آسمان‌هاى هفتگانه هستند توانایى حمل یک حرف از «تورات» و «انجیل» را ندارند، تا اینکه من و «اسرافیل» برانگیخته شویم، زیرا او اولین بنده است که گفت:
لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّهَ إِلَّا بِاللَّهِ
هیچ دگرگونى و نیرویى جز به خدا تحقق نمی‌یابد.
وَ مَنْ قَالَ الثَّالِثَهَ مِائَهَ مَرَّهٍ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ عَشْرَهَ أَلْفَ [آلَافِ] حَسَنَهٍ وَ مَحَا عَنْهُ بِهَا عَشْرَهَ أَلْفَ [آلَافِ] سَیِّئَهٍ وَ رَفَعَ لَهُ عَشْرَهَ أَلْفَ [آلَافِ] دَرَجَهٍ
سپس حضرت عیسى-علیه السّلام-ادامه داد: هرکس کلمه‌ى سوم را صد بار بگوید، خداوند ده هزار عمل نیک براى او می‌نویسد و ده هزار گناه او را می‌زداید و ده هزار درجه او را بالا می‌برد
وَ نَزَلَ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ مِنَ السَّمَاءِ رَافِعِی أَیْدِیهِمْ یُصَلُّونَ عَلَى مَنْ قَالَهَا فَقَالَ عِیسَى ع یَا جَبْرَئِیلُ هَلْ تُصَلِّی الْمَلَائِکَهُ إِلَّا عَلَى الْأَنْبِیَاءِ
و هفتاد هزار فرشته از آسمان فرود می‌آیند در حالى که دست‌هاى خود را بلند کرده‌اند و براى گوینده‌ى آن درود می‌فرستند. حضرت عیسى-علیه السّلام-گفت: اى جبرئیل، مگر فرشتگان براى غیر پیامبران هم درود می‌فرستند؟
قَالَ إِنَّهُ مَنْ آمَنَ بِمَا جَاءَتْ بِهِ الرُّسُلُ وَ الْأَنْبِیَاءُ وَ لَمْ یُبَدِّلْ أُعْطِیَ ثَوَابَ الْأَنْبِیَاءِ وَ مَنْ قَالَ الرَّابِعَهَ مِائَهَ مَرَّهٍ تَلَقَّاهَا مَلَکٌ حَتَّى یَصْعَدَ بَیْنَ یَدَیِ الْجَبَّارِ عَزَّ وَ جَلَّ
«جبرئیل» پاسخ داد: هرکس به آنچه پیامبران و رسولان آورده‌اند، ایمان بیاورد و دست از ایمان خود برندارد، پاداش پیامبران به او عطا می‌شود و هر کس کلمه‌ى چهارم را صد بار بگوید، فرشته‌اى آن را می‌گیرد و به سوى خداوند جبّار -عزّ و جلّ-بالا می‌برد
فَیَنْظُرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى قَائِلِهَا وَ مَنْ نَظَرَ اللَّهُ تَعَالَى إِلَیْهِ فَلَا یَشْقَى قَالَ عِیسَى ع یَا جَبْرَئِیلُ مَا ثَوَابُ الْخَامِسَهِ فَقَالَ هِیَ دَعْوَتِی وَ لَمْ یُؤْذَنْ لِی أَنْ أُفَسِّرَهَا لَک
و خداوند [با نظر رحمت]به گوینده آن می‌نگرد و هرکس که خداوند متعال به او نگاه کند، دیگر بدبخت نمی‌گردد. حضرت عیسى-علیه السّلام- گفت: اى جبرئیل، ثواب کلمه‌ى پنجم چیست؟ «جبرئیل» پاسخ داد: این کلمه، دعاى من است و به من اجازه داده نشده است که آن را تفسیر نموده و توضیح بدهم.»
[1]) سوره انعام، آیه 163
[2]) سوره التغابن، آیه 1
[3]) سوره الجن، آیه 3
[4]) سوره اخلاص، آیات 3-4
[5]) سوره انعام، آیه 163
[6]) سوره التغابن، آیه 1
[7]) سوره النجم، آیه 25