قربانی کردن در روز عید قربان (مفاتیح الجنان)
اعمال ماه ذی الحجه؛ روز دهم – روز عید قربان است و بسیار روز شریفی است و اعمال آن چند چیز است: پنجم قربانی کردن که سنت موکّد است.
قربانی کردن در روز عید قربان (زاد المعاد)
اعمال ماه ذی الحجه؛ روز دهم ذی الحجه که روز عید قربان است و از جملۀ اعمال و احکام این عید قربانى است و آن سنّت مؤکّد است و بعضى از علما واجب دانسته‌اند اگر قدرت بر آن داشته باشد.
و از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که اضحیه واجب است بر هرمسلمانى و فرمود که از براى خود البته بکن و از براى عیال خود اگر خواهى بکن و اگر خواهى مکن.
و از ام سلمه زوجۀ حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله منقول است که به آن حضرت عرض کرد که عید اضحى حاضر می‌شود و من قیمت اضحیه ندارم، آیا قرض کنم؟ و اضحیه بکنم حضرت فرمود: قرض کن که آن قرض را خدا ادا می‌کند.[1]
و بهتر آن است که در روز عید بکشند و در روز یازدهم و دوازدهم نیز می‌توان کشت و اگر در منى باشد روز سیزدهم نیز می‌توان کشت و بهتر این است که در ده ذى الحجه خریده باشد.
[1] ) إقبال الأعمال ص 758، چاپ اعلمی بیروت.
قربانی کردن در روز عید قربان (مصباح المتهجد)
شهر ذی الحجه؛ ما یعمل ایام التشریق، من کان حاجا متمتعا فعلیه الهدی على ما مضى و یجوز ذبحه طول ذی الحجه و أما الأضاحی فیجوز لمن کان بمنى یوم النحر و ثلاثه أیام بعده و من کان فی الأمصار یوم النحر و یومان بعده.
ماه ذی الحجه؛ آنچه در ایام تشریق انجام می گیرد، کسی که حج تمتع رفته، بر او است هدیه و ذبح آن در ماه ذی الحجه باشد اما کسی که در منی است، ذبحش در روز عید قربان و تا سه روز بعد از آن است.
قربانی کردن در روز عید قربان (اقبال الاعمال)
الجزء الأول؛ هذا مبدأ ذکر الأعمال الأشهر الثلاثه أعنی شوال و ذی قعده و ذی حجه من کتاب الإقبال، الباب الرابع فیما نذکره مما یتعلق بلیله عید الأضحى و یوم عیدها، فصل فیما نذکره من فضل الأضحیه و تأکیدها فی السنه المحمدیه
جلد اول، شروع ذکرهای اعمال ماه های سه گانه، یعنی شوال، ذی القعده و ذی الحجه از کتاب اقبال الاعمال، باب چهارم، اعمالی که متعلق به شب و روز عید قربان است، فصل نهم: فضیلت قربانى و تأکید بر آن در سنت محمدى-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-:
رُوِّینَا ذَلِکَ بِإِسْنَادِنَا إِلَى مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ
در حدیثى آمده است که امام باقر-علیه السّلام-فرمود:
الْأُضْحِیَّهُ وَاجِبَهٌ عَلَى مَنْ وَجَدَ مِنْ صَغِیرٍ أَوْ کَبِیرٍ وَ هِیَ سُنَّهٌ
«قربانى بر هرکس که بتواند قربانى کند-خواه خردسال باشد یا بزرگسال-لازم [1] و مستحب است.»[2]
رُوِّینَا ذَلِکَ بِإِسْنَادِنَا إِلَى الْعَلَاءِ بْنِ الْفَضْلِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ سَأَلَهُ عَنِ الْأَضْحَى
در روایت دیگر، شخصی از امام صادق-علیه السلام-از قربانى می‌پرسد.
فَقَالَ هُوَ وَاجِبٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ إِلَّا مَنْ لَمْ یَجِدْفَقَالَ لَهُ السَّائِلُ فَمَا تَرَى فِی الْعِیَالِ
آن حضرت پاسخ می‌دهد: «قربانى کردن بر هر مسلمانى واجب است، مگر این‌که نتواند. سؤال‌کننده می‌گوید: درباره قربانى کردن به نیت افراد تحت تکفّل چه می‌فرمایید؟
قَالَ إِنْ شِئْتَ فَعَلْتَ وَ إِنْ لَمْ تَشَأْ [وَ إِنْ شِئْتَ] لَمْ تَفْعَلْ فَأَمَّا أَنْتَ فَلَا تَدَعْهُ
حضرت فرمود: اگر خواستى به نیت از آنان قربانى کن و اگر خواستى نکن، اما قربانى کردن به نیت از خودت را ترک مکن.»[3]
وَ رُوِّینَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ بَابَوَیْهِ فِیمَا ذَکَرَهُ عَنْ أُمِّ سَلَمَهَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهَاأَنَّهَا جَاءَتْ إِلَى النَّبِیِّ ص
«محمد ابن بابویه» روایت کرده است: «امّ سلمه» -رضى اللّه عنها-نزد پیامبر اکرم -صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-رفت و عرض کرد:
فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ تَحْضُرُ الْأَضْحَى وَ لَیْسَ عِنْدِی ثَمَنُ الْأُضْحِیَّهِ فَأَسْتَقْرِضُ وَ أُضَحِّی قَالَ فَاسْتَقْرِضِی فَإِنَّهُ دَیْنٌ مَقْضِی
اى رسول خدا، گاه روز عید قربان فرا می‌رسد و من پول قربانى را ندارم، آیا خوب است قرض کنم و قربانى کنم؟ فرمود: قرض کن، زیرا قرضى که براى قربانى مصرف شود، حتما برآورده و پرداخت می‌شود.» [4]
[1]) مقصود از تعبیر واجب و لازم در این روایت و روایت آینده، مستحب مؤکّد است.
[2]) من لا یحضره الفقیه، ج 2 ، ص 488.
[3]) همان.
[4]) یعنى، قطعا خداوند متعال اسباب پرداخت آن را فراهم می‌کند.