فضیلت روزه گرفتن در روز عید غدیر (مفاتیح الجنان) (پوستر)
اعمال ماه ذی الحجه؛ روز هجدهم، روز عید غدیر و عید الله اکبر است و اعمال آن: اول- روزه که کفاره شصت سال گناه است و در خبرى است که برابر است با روزه عمر دنیا و معادل است با صد حج و صد عمره
فضیلت روزه گرفتن در روز عید غدیر (مصباح المتهجد)
شهر ذی الحجه؛ یوم الثامن عشر و هو یوم الغدیر
ماه ذی الحجه؛ روز هجدهم و آن روز عید غدیر است
رَوَى الْمُفَضَّلُ بْنُ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ
مفضل بن عمر روایت کرده از امام صادق علیه السلام که فرمودند
صَوْمُ یَوْمِ غَدِیرِ خُمٍّ کَفَّارَهُ سِتِّینَ سَنَهً
روزه روز غدیر خم، کفاره (گناهان) شصت سال است.
فضیلت روزه گرفتن در روز عید غدیر (بلدالامین)
یوم الغدیر صومه کفاره ستین سنه و فضله لا یحصى و هو الثامن عشر من ذی الحجه
روز غدیر، روزه اش کفاره شصت سال گناه است و فضیلتش بی شمار است و آن روز هجدهم ماه ذی الحجه است.
فضیلت روزه گرفتن در روز عید غدیر (زاد المعاد)
اعمال ماه ذی الحجه؛ و عید غدیر، هجدهم این ماه است و عظیم‌ترین اعیاد است. و به روایت دیگر امام صادق علیه السلام فرمود که روزۀ روز غدیر کفارۀ شصت ساله گناه است.
و به روایت دیگر منقول است که مفضّل از حضرت صادق علیه السّلام پرسید که امر می‌کنى مرا که روز غدیر را روزه بدارم؟ فرمود آرى و اللّه، آرى و اللّه، آرى و اللّه! به درستى که در این روز خدا توبۀ آدم را قبول کرد و به شکرانۀ آن در این روز روزه داشت، و در این روز خدا حضرت ابراهیم را از آتش نجات داد و به شکرانۀ آن این روز را روزه داشت و در این روز حضرت موسى هارون را وصىّ خود گردانید و این روز را به شکرانۀ آن روزه داشت و در این روز حضرت عیسى وصى خود شمعون الصفا را ظاهر گردانید و این روز را به شکرانۀ حق تعالى روزه داشت و در این روز حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام را وصى و خلیفه و جانشین خود گردانید و فضیلت و وصایت او را بر خلق ظاهر گردانید و این روز را به شکرانۀ این نعمت‌ها روزه داشت و این روز روزه داشتن است و روز عبادت است و روز طعام دادن است و روز نیکى کردن است با برادران مؤمن و روزى است که خدا از مؤمنان خوشنود می‌گردد و بینى شیطان بر خاک مالیده می‌شود.
و امّا فضیلت روزه داشتن و تصدّق کردن و افطار روزه‌دار نمودن در این روز و در این ابواب احادیث بسیار است.
از جملۀ آنها این روایت است که حضرت صادق علیه السّلام فرمود که: روزۀ روز عید غدیر برابر است با روزۀ عمر دنیا که اگر کسى به قدر عمر دنیا بیابد و روزه بدارد، روزۀ این روز برابر است با ثواب او و روزه‌اش برابر است با صد حج و صد عمره و این عید بزرگ خداست و خدا نفرستاده است پیغمبرى را مگر آن‌که این روز را عید کرده است و حرمت آن را دانسته است؛ و نامش در آسمان روز معهود است و نامش در زمین روز میثاق مأخوذ است و جمع مشهود است؛ و هرکه در این روز مؤمنى را افطار فرماید ثواب کسى را دارد که ده فئام را طعام دهد که هرفئامی صد هزار کس است و ثواب کسى دارد که طعام دهد و آب دهد به این عدد که مذکور شد از پیغمبران و صدّیقان و اوصیاى ایشان و شهیدان و صالحان را در سال قحط؛ و یک درهم که در این روز تصدّق کنند برابر است با صد هزار درهم که در روزهاى دیگر تصدّق کنند. پس فرمود که شاید گمان کنى که خدا روزى خلق کرده است که حرمتش از این روز بیش‌تر باشد، نه و اللّه! نه و اللّه! نه و اللّه!
و به روایت دیگر فرمود که روزه‌اش برابر است با شصت ماه از ماه‌هاى حرام که روزه بدارند و فرمود که روز عید سرور و شادى است.
و به سند معتبر از فیاض بن محمّد منقول است که گفت: در روز عید غدیر در مرو در خدمت حضرت امام رضا علیه السّلام بودم و آن حضرت در آن روز مخصوصان و خویشان و اصحاب خود را جمع کرده بود و ایشان را نگاه داشته که در شب افطار کنند و به خانه‌هاى ایشان طعام و زر و خلعت‌ها فرستاده حتى انگشترى و کفش نیز فرستاد و به ایشان خلعت‌هاى فاخر شفقّت فرمود و ملازمان و خدمتکاران خود را جامه‌هاى نو بسیار نفیس پوشانیده بود و فضیلت این روز را براى مردم نقل می‌فرمود.
از جملۀ آنها گفت که در بعضى از سال‌هاى خلافت حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام روز جمعه با روز عید غدیر در یک روز جمع شده بود، پس بعد از پنج ساعت که از روز گذشت بر منبر بالا رفت و خطبۀ طولانى خواند و فضایل روز غدیر را بسیار بیان فرمود و نام‌هاى بسیار براى این روز ذکر کرد، پس فرمود که: بعد از انقضاى این مجمع برگردید به خانه‌هاى خود و توسعه کنید بر عیال خود و احسان و نیکى کنید نسبت به برادران مؤمن خود و در خانه‌هاى خود برادران مؤمن خود را جمع کنید و نیکویى کنید نسبت به ایشان و یک دیگر را تهنیت و مبارک باد بگویید و احسان و نیکى کردن در این روز مال را و عمر را زیاد می‌کند و مهربانى با یکدیگر کردن موجب مزید رحمت الهى است و تا توانید بخشش و احسان کنید با عیال خود و برادران مؤمن خود و اظهار شادى و خوشحالى کنید و هرکه امید احسان از شما دارد در حقّ او تقصیر مکنید و ضعیفان و فقیران و غلامان و کنیزان را با خود برابر کنید؛ به درستى که دادن یک درهم در این روز برابر است با دویست هزار درهم و حق تعالى زیاده نیز عطا می‌کند و روزۀ این روز را حق تعالى سنّت گردانیده و ثوابش را مانند ثواب کسى گردانید که از اوّل دنیا تا آخر دنیا عبادت کند به آن‌که روزها روزه بدارد و شب‌ها به عبادت بایستد؛ و کسى که برآورد حاجت برادر مؤمنى را پیش از آن‌که او اظهار کند و از روى رغبت و خواهش به او نیکى کند چنان باشد که این روز را روزه داشته باشد و تمام شبش را عبادت کرده باشد؛ و هرکه در شبش مؤمنى را افطار فرماید چنان باشد که هزار هزار پیغمبر و صدیق و شهید را افطار فرموده باشد، پس چگونه باشد ثواب کسى که متکفّل احوال چندین نفر از مردان مؤمن و زنان مؤمنه بشود و هرگاه چنین کند من ضامنم بر خدا که امان یابد از کافر شدن و فقیر شدن؛ و اگر بمیرد در آن شب یا در آن روز یا بعد از آن تا عید آینده، بدون آن‌که گناه کبیره بسیار بدى بکند، البته آمرزیده است؛ و هرکه قرضى بکند در این روز براى برادران مؤمن خود، من ضامنم بر خدا که اگر او را زنده بدارد یا بمیراند آن قرض را از او متحمل شود و از دوش او بردارد؛ و چون با یکدیگر ملاقات کنید مصافحه کنید و به زبان‌ها یکدیگر را تهنیت بگویید، و آنچه گفتم حاضران به غایبان بگویند و توانگران رعایت کنند فقیران را و اقویا دست‌گیرى کنند ضعیفان را؛ حضرت رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله مرا به همۀ اینها امر فرمود.[1]
[1] ) مصباح المتهجد: ص 523، و بحار الأنوار ج 94، ص 112.
فضیلت روزه گرفتن در روز عید غدیر (اقبال الاعمال)
الجزء الأول؛ هذا مبدأ ذکر الأعمال الأشهر الثلاثه أعنی شوال و ذی قعده و ذی حجه من کتاب الإقبال، الباب الخامس فیما نذکره مما یختص بعید الغدیر فی لیلته و یومه من صلاه و دعاء و شرف ذلک الیوم و فضل صومه، فصل فیما نذکره من فضل عید الغدیر عند أهل العقول من طریق المنقول
جلد اول، شروع ذکرهای اعمال ماه های سه گانه، یعنی شوال، ذی القعده و ذی الحجه از کتاب اقبال الاعمال، باب پنجم، اعمالی که متعلق به شب عید غدیر و روز آن است از نماز و دعا و شرافت این شب و فضیلت روزه گرفتن در عید غدیر، فصل سیزدهم: فضیلت روز عید غدیر به روایت راویان دیگر
وَ مِنْ [أُولَئِکَ] ذَلِکَ مَا رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ فِی کِتَابِ الصِّیَامِ بِإِسْنَادِهِ إِلَى الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ قَالَ
«على بن حسن بن فضّال» در کتاب «الصیام» به نقل از «حسن بن راشد» آورده است:
سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع هَلْ لِلْمُسْلِمِینَ عِیدٌ سِوَى الْفِطْرِ وَ الْأَضْحَى فَقَالَ نَعَمْ أَعْظَمُهُمَا وَ أَشْرَفُهُمَا قَالَ قُلْتُ أَیُّ یَوْمٍ هُوَ
از امام صادق-علیه السّلام-پرسیدم: آیا مسلمانان عیدى به جز عید فطر و قربان دارند؟ فرمود: بلکه بزرگ‌تر و برتر از آن دو. عرض کردم: چه روزى؟
قَالَ یَوْمٌ نَصَبَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ لِلنَّاسِ فَدَعَاهُمْ إِلَى وَلَایَتِهِ قَالَ قُلْتُ فِی أَیِّ یَوْمٍ ذَلِکَ
فرمود: روزى که رسول خدا-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-امیر مؤمنان را به [امامت]مردم تعیین کرد و آنان را به ولایت او فرا خواند. عرض کردم: در چه روزى؟
قَالَ یَوْمُ ثَمَانِیَهَ عَشَرَ مِنْ ذِی الْحِجَّهِ قَالَ قُلْتُ فَمَا یَنْبَغِی فِیهِ وَ مَا یُسْتَحَبُّ فِیهِ
فرمود: روز هجدهم ذى حجه. عرض کردم: در آن روز انجام چه عملى شایسته و مستحب است؟ فرمود: روزه‌دارى و تقرب به درگاه خداوند-عزّ و جلّ-با انجام اعمال خیر.
قَالَ الصِّیَامُ وَ التَّقَرُّبُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهِ بِأَعْمَالِ الْخَیْرِ قَالَ قُلْتُ فَمَا لِمَنْ صَامَهُ قَالَ یُحْسَبُ لَهُ بِصِیَامِ سِتِّینَ شَهْراً
عرض کردم: روزه داشتن آنچه پاداشى دارد؟ فرمود: به اندازه روزه شصت ماه براى او به شمار می‌آید.[1]
وَ مِنْ أُولَئِکَ مَا رَوَاهُ الشُّیُوخُ الْمُعَظَّمُونَ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ بَابَوَیْهِ وَ الْمُفِیدُ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ وَ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الطُّوسِیُّ بِإِسْنَادِهِمْ جَمِیعاً عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام
اساتید معظم: «ابو جعفر محمد بن بابویه» ، «محمد بن محمد بن نعمان مفید» و «ابو جعفر محمد بن حسن طوسى» همگى به سند خود آورده‌اند: از امام صادق علیه السلام:
أَنَّ الْعَمَلَ فِی یَوْمِ الْغَدِیرِ ثَامِنَ عَشَرَ ذِی الْحِجَّهِ یَعْدِلُ الْعَمَلَ فِی ثَمَانِینَ شَهْراً
«عمل کردن در روز غدیر، هجدهم ذى حجه، با عمل هشتاد ماه برابرى می‌کند.»[2]
وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ بِإِسْنَادِهِمْ جَمِیعاً عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ
نیز اساتید بزرگوار یادشده همگى نقل کرده‌اند که امام صادق-علیه السّلام-فرمود:
صَوْمُ یَوْمِ غَدِیرِ خُمٍّ کَفَّارَهُ سِتِّینَ سَنَهً
روزه روز عید غدیر خم، کفاره شصت سال [گناه]است.»[3]
وَ مِنْ أُولَئِکَ مُصَنِّفُ کِتَابِ النَّشْرِ وَ الطَّیِّ قَالَ بِإِسْنَادِهِ إِلَى الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ الْهَاشِمِیِّ الْکُوفِیِّ حَدَّثَنَا فراز [فُرَاتُ] بْنُ إِبْرَاهِیمَ الْکُوفِیُّ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ ظَهِیرٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْفَضْلِ الْهَاشِمِیُّ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِمْ ع قَالَ النَّبِیُّ ص
نویسنده‌ى کتاب «النشر و الطىّ» به نقل از امام صادق-علیه السّلام-از پدران بزرگوارش آورده است که پیامبر اکرم-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-فرمود:
یَوْمُ غَدِیرِ خُمٍّ أَفْضَلُ أَعْیَادِ أُمَّتِی هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی أَمَرَنِی اللَّهُ فِیهِ بِنَصْبِ أَخِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فِیهِ عَلَماً لِأُمَّتِی یَهْتَدُونَ بِهِ بَعْدِی
روز غدیر خم، برترین اعیاد امت من است و آن روز، همان روزى است که خداوند به من دستور داد برادرم على بن ابى طالب را به عنوان نشانه [و امام]تعیین کنم تا امتم بعد از من به وسیله‌ى او رهنمون گردند
وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی أَکْمَلَ اللَّهُ فِیهِ الدِّینَ وَ أَتَمَّ عَلَى أُمَّتِی فِیهِ النِّعْمَهَ وَ رَضِیَ لَهُمُ الْإِسْلَامَ دِیناً ثُمَّ قَالَ
و همان روزى است که خداوند دین خود را در آن تکمیل و نعمت خود را بر امت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دین براى آنان پسندید.» سپس فرمود:
مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّ عَلِیّاً مِنِّی وَ أَنَا مِنْ عَلِیٍّ خُلِقَ مِنْ طِینَتِی وَ هُوَ بَعْدِی یُبَیِّنُ لَهُمْ مَا اخْتَلَفُوا فِیهِ مِنْ سُنَّتِی
«اى مردم، على از من است و من از على هستم، او از سرشت من آفریده شده است و او بعد از من، هرچه از سنت من را که در آن اختلاف دارید، روشن خواهد کرد
وَ هُوَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ قَائِدُ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ وَ یَعْسُوبُ الْمُؤْمِنِینَ وَ خَیْرُ الْوَصِیِّینَ وَ زَوْجُ سَیِّدَهِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ وَ أَبُو الْأَئِمَّهِ الْمَهْدِیِّینَ
و او امیر مؤمنان و راهبر کسانى است که اعضایشان از نور می‌درخشد و جلودار مؤمنان و بهترین اوصیا و همسر سرور زنان جهان و پدر امامان هدایت‌یافته است.
وَ مِنْ أُولَئِکَ مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الطِّرَازِیُّ فِی کِتَابِهِ بِإِسْنَادِهِ الْمُتَّصِلِ إِلَى الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ
«محمد بن على بن طرازى» در کتاب خود به سند متصل به نقل از «مفضل بن عمر» آورده است:
قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ص إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهِ زُفَّتْ أَرْبَعَهُ أَیَّامٍ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کَمَا تُزَفُّ الْعَرُوسُ إِلَى خِدْرِهَا یَوْمُ الْفِطْرِ وَ یَوْمُ الْأَضْحَى وَ یَوْمُ الْجُمُعَهِ وَ یَوْمُ غَدِیرِ خُمٍّ وَ یَوْمُ غَدِیرِ خُمٍّ
امام صادق-علیه السّلام-به من فرمود: وقتى روز قیامت فرا می‌رسد، چهار روز همانند بردن عروس به حجله، به درگاه خداوند-عزّ و جل-برده می‌شوند: روز فطر، روز عید قربان، روز جمعه و روز عید غدیر خم.
بَیْنَ الْفِطْرِ وَ الْأَضْحَى وَ یَوْمِ الْجُمُعَهِ کَالْقَمَرِ بَیْنَ الْکَوَاکِبِ وَ إِنَّ اللَّهَ لَیُوَکِّلُ بِغَدِیرِ خُمٍّ مَلَائِکَتَهُ الْمُقَرَّبِینَ وَ سَیِّدُهُمْ یَوْمَئِذٍ جَبْرَئِیلُ ع
روز عید غدیر در مقایسه با عید فطر، قربان و روز جمعه، بسان ماه در میان ستارگان می‌درخشد و خداوند، فرشتگان مقرّب و پیامبران مرسل و اوصیاى برگزیده و اولیاى الهى را بر روز عید غدیر خم گمارده است که سرور فرشتگان در آن روز، جبرئیل-علیه السّلام-است
وَ أَنْبِیَاءَ اللَّهِ الْمُرْسَلِینَ وَ سَیِّدُهُمْ یَوْمَئِذٍ مُحَمَّدٌ ص وَ أَوْصِیَاءَ اللَّهِ الْمُنْتَجَبِینَ وَ سَیِّدُهُمْ یَوْمَئِذٍ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَوْلِیَاءَ اللَّهِ
و سرور پیامبران مرسل، حضرت محمّد-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-و سرور اوصیاى برگزیده، امیر مؤمنان و سرور اولیاى الهى در آن روز،
وَ سَادَاتُهُمْ یَوْمَئِذٍ سَلْمَانُ وَ أَبُو ذَرٍّ وَ الْمِقْدَادُ وَ عَمَّارٌ حَتَّى یُورِدَهُ الْجِنَانَ کَمَا یُورِدُ الرَّاعِی بِغَنَمِهِ الْمَاءَ وَ الْکَلَاءَ
«سلمان» و «ابو ذر» و «مقداد» و «عمار» هستند، تا این‌که همه را در بهشت‌ها وارد کند، همان گونه که شبان، گوسفندان خود را بر آب و گیاه عرضه می‌کند.
قَالَ الْمُفَضَّلُ سَیِّدِی تَأْمُرُنِی بِصِیَامِهِ قَالَ لِی إِی وَ اللَّهِ إِی وَ اللَّهِ إِی وَ اللَّهِ
«مفضل» می‌گوید: عرض کردم: اى سرور من، آیا دستور می‌دهید که این روز را روزه بدارم؟ فرمود: آرى، به خدا سوگند، به خدا سوگند، به خدا سوگند
إِنَّهُ الْیَوْمُ الَّذِی تَابَ اللَّهُ فِیهِ عَلَى آدَمَ ع فَصَامَهُ [فَصَامَ] شُکْراً لِلَّهِ
این روز همان روزى است که خداوند توبه‌ى حضرت آدم-علیه السّلام-را پذیرفت و حضرت آدم-علیه السّلام-آن‌روز را براى سپاسگزارى روزه داشت
وَ إِنَّهُ الْیَوْمُ الَّذِی نَجَّى اللَّهُ تَعَالَى فِیهِ إِبْرَاهِیمَ ع مِنَ النَّارِ فَصَامَ شُکْراً لِلَّهِ تَعَالَى عَلَى ذَلِکَ الْیَوْمِ
و همان روزى است که خداوند متعال حضرت ابراهیم-علیه السّلام-را از آتش نجات داد و آن حضرت، آن روز را براى سپاسگزارى از خداوند متعال روزه گرفت
وَ إِنَّهُ الْیَوْمُ الَّذِی أَقَامَ مُوسَى هَارُونَ ع عَلَماً فَصَامَ شُکْراً لِلَّهِ تَعَالَى ذَلِکَ الْیَوْمَ
و همان روزى است که حضرت موسى، حضرت هارون-علیهما السّلام-را به عنوان نشانه [و امام]تعیین کرد و او آن‌روز را براى سپاسگزارى از خداوند متعال روزه داشت
وَ إِنَّهُ الْیَوْمُ الَّذِی أَظْهَرَ عِیسَى ع وَصِیَّهُ شَمْعُونَ الصَّفَا فَصَامَ شُکْراً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِکَ [عَلَى ذَلِکَ] الْیَوْمِ
و همان روزى است که حضرت عیسى-علیه السّلام-، وصىّ خود حضرت «شمعون الصّفا» را به عنوان سپاسگزارى از خداوند-عزّ و جل-معرفى کرد
وَ إِنَّهُ الْیَوْمُ الَّذِی أَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلِیّاً لِلنَّاسِ عَلَماً وَ أَبَانَ فِیهِ فَضْلَهُ وَ وَصِیَّهُ فَصَامَ شُکْراً لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى ذَلِکَ الْیَوْمِ
و همان روزى است که رسول خدا -صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-على-علیه السّلام-را به عنوان امام مردم تعیین کرد و فضیلت او و وصى خود را براى مردم تبیین کرد و آن حضرت در این روز براى سپاسگزارى از خداوند -تبارک و تعالى-روزه داشت
وَ إِنَّهُ لَیَوْمُ صِیَامٍ وَ قِیَامٍ وَ إِطْعَامٍ وَ صِلَهِ الْإِخْوَانِ وَ فِیهِ مَرَضَاتُ الرَّحْمَنِ وَ مَرْغَمَهُ الشَّیْطَان
و این روز، روز روزه‌دارى و شب‌خیزى و اطعام و رسیدگى به برادران است و خشنودی خداوند رحمتگر در آن نهفته است و بینی شیطان در این روز به خاک ملیده شد.
[1]) کافی، ج4، صلی الله علیه وآله 148؛ من لا یحضره الفقیه، ج2، صلی الله علیه وآله 90؛ تهذیب، ج4، صلی الله علیه وآله 305 و …
[2]) ثواب الاعمال، ص 100
[3]) ثواب الاعمال، ص 100؛ تهذیب، ج4، ص 305؛ من لا یحضره الفقیه، ج2، صلی الله علیه وآله 90؛ خصال، ص 264؛ مصباح المتهجد، ص 736